Türkiye’de Senet İcrası: Alacakların Takibi ve Hukuki Süreç

Günlük hayatta kişiler veya şirketler arasındaki borç ilişkilerinde, güvence amacıyla sıklıkla senet (bono) düzenlenir. Ancak borçlu, senette belirtilen vadede ödemeyi yapmazsa, alacaklının en etkili yasal yollardan biri senet icra takibi başlatmaktır. Bu yazımızda, Türkiye'de kambiyo senetlerine (özellikle bonoya) dayalı icra sürecini, alacaklının haklarını ve borçlunun yükümlülüklerini ele alıyoruz.

Senet Nedir?

Senet (diğer adıyla bono), 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre, borçlunun belirli bir tutarı, belirli bir tarihte ve belirli bir kişiye ödeyeceğini yazılı ve kayıtsız şartsız olarak taahhüt ettiği kıymetli evraktır.

Bir senette mutlaka bulunması gereken unsurlar şunlardır:

• “Bono” veya “emre muharrer senet” ibaresi

• Kayıtsız şartsız bir ödeme taahhüdü

• Ödenecek miktar

• Lehtarın (alacaklının) adı

• Düzenleme tarihi ve yeri

• İmza

Eksik unsurlar, senedin geçersiz olmasına neden olabilir.

Senede Dayalı İcra Takibi Nasıl Yapılır?

Senet, kambiyo senedi olarak adlandırıldığı için, bu tür alacakların tahsilinde ilamsız icra takibinden daha hızlı ve özel kurallara tabi bir kambiyo senetlerine özgü haciz yolu izlenir.

1. Yetkili İcra Dairesine Başvuru

Alacaklı, borçlunun yerleşim yerindeki veya senedin ödeme yerindeki icra dairesine başvurarak senet icra takibi başlatır.

Gerekli Belgeler:

• Asıl senet (veya noter onaylı örneği)

• Takip talebi formu

• Vekâletname (avukat aracılığıyla yapılacaksa)

2. Ödeme Emri Gönderilir

İcra dairesi, borçluya “ödeme emri” gönderir. Borçlu bu emri aldıktan sonra:

• 5 gün içinde ödeme yapabilir.

• 5 gün içinde mal beyanında bulunmak zorundadır.

• 7 gün içinde icra mahkemesine itiraz (menfi tespit) davası açabilir.

Aksi halde takip kesinleşir.

3. Takibin Kesinleşmesi ve Haciz

Borçlu itiraz etmez veya itirazı reddedilirse, alacaklı:

• Haciz talep edebilir.

• Gerekirse borçlunun malvarlığına el konularak satış sürecine geçilir.

Borçlunun İtiraz Hakkı

Kambiyo senedine dayalı takipte itiraz, sadece icra mahkemesine ve 7 gün içinde yapılabilir. Bu süreçte:

• Borçlu, senedin sahte, imzasız, vadeden önce takip başlatıldığı, ödendiği, zaman aşımına uğradığı gibi itirazları ileri sürebilir.

• İtiraz kabul edilirse takip durur. Reddedilirse süreç devam eder.

⚠️ Süresi içinde itiraz edilmezse senet kesinleşir ve icra işlemleri durdurulamaz.

Zamanaşımı Süresi

• Senetlere dayalı alacaklar, 3 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrayabilir. Ancak bazı durumlarda bu süre kesilebilir veya yeniden başlayabilir (örneğin icra takibi başlatılmasıyla).

Sık Sorulan Sorular

1. Noter tasdiki zorunlu mudur?Hayır. Senet el yazılı ve imzalıysa noter onayı gerekmez. Ancak sahtecilik iddiasına karşı imza ispatı açısından noter tastiki faydalı olabilir.

2. Vadeden önce icra takibi başlatılabilir mi?Hayır. Senet ancak vade tarihi geçtikten sonra takibe konu olabilir.

3. Senet kaybolursa takip yapılabilir mi?Kaybolan senet için zayi belgesi alınarak takip yapılabilir. Aksi takdirde icra takibi yapılamaz.

4. Taksitli senetlerin bir taksiti ödenmezse ne olur?Senet “muacceliyet” şartı içeriyorsa, bir taksitin ödenmemesi halinde tüm borç tahsil edilebilir.

Sonuç

Senede dayalı icra takibi, alacaklının haklarını koruyan güçlü ve hızlı bir yoldur. Ancak teknik detayları ve süreleri bakımından dikkat gerektirir. Hatalı işlem yapılması, takip sürecini etkisiz hale getirebilir. Hem alacaklılar hem borçlular için bu süreci bir avukat danışmanlığıyla yürütmek en sağlıklı yoldur.